1925 senesinde meydana gelen , daha genç ve temelleri oturmamış olan Cumhuriyetimiz, Kurtuluş Savaşının ağır yükünden kurtulmak için çabalarken ortaya çıkan , Azadi Teşkilatının organize ettiği ve Kürdistan kurma hayalleri içinde olan Nakşibendi Şeyhi Palulu Şeyh Sait isyanının hikayesidir bu anlatacaklarım . Azadi Teşkilatı denilen hain yuvası ,halkı kaç senedir etkileyememiş ve büyük çaplı bir isyana sebep olamamıştır . Ta ki Cumhuriyet kurulana kadar . Yıllardan beri ülkeyi parçalamak isteyen İngiltere gibi itilaf devletleri tarafından desteklenmiş olup , Musul`u kaybetmemize sebep olmuştur bu hain isyan . Azadi Teşkilatı halkı isyan ettiremeyeceklerini fark ettikleri zaman şeyh ve seyyid gibi din adamlarına yönelmiş olup din sömürüsüyle Kürt halkını isyan ettirmek istemiştir.1924 yılında ilk kongrelerini yapan Azadi Teşkilatı isyan hazırlıklarının yeterli olmadığını düşünerek isyan senesini 1925`e çekmiştir .Bu sürede aşiret reisleri ve etkili şeyhler ile temas kurulmuş ve hain planın temelleri atılmaya başlanmıştır.Daha sonralarda Gürcistan ve Irak`a birer temsilci göndererek Rus ve İngiliz desteğini almak istemişlerdir. Gel zaman git zaman 1925 yılında ikinci kongrelerini Çan`da gerçekleştiren Azadi mensupları 21 Mart 1925 `i ayaklanma tarihi olarak belirlemişlerdir .4 Ocak 1925 günü Şeyh Sait , Kırıkhan köyünde aşiret reisleri ile toplanmış ve toplantı sonunda Şeyh Sait`imzasını taşıyan bildiriler çevre köylerde dağıtılmaya başlanmıştır. Piran`da mahalli jandarmaların iki Şeyh Sait adamını yakalaması sonucunda Şeyh Sait taraftarları çatışma çıkarmış ve bir askerimiz haince şehit edilmiştir .Bu olayla birlikte Şeyh Sait isyanı öne alınmıştır .
İki ay devam eden bu hain isyan geniş bir alana yayılmış ve Hükümet 23 Şubat günü bütün bölgede sıkıyönetim ilan etmiştir .Meclis Hıyanet-i Vataniye Kanunlarında değişiklik yapmıştır . 3 Mart 1925 tarihinde , İsmet İnönü tarafından kurulan yeni hükumet olayın üstüne gitmiş , Takrir-i Sükun Kanunu ve İstiklal Mahkemeleri`nin kurulması gibi kanunlar kısa sürede kabul edilmiş ,bölgede Türk askerimiz ile isyancılar arasında çatışmalar hızla devam etmiş ve isyancıların takibi ile yakalanmaları kısa sürmüştür. 12 Nisan günü Şeyh Sait , İran`a kaçmak üzereyken diğer isyancılarla birlikte Varto`da ele geçirilmiş , haklarında verilen idam cezaları 15 Nisan 1925`te Bitlis`te infaz edilmiştir .
Bu isyanın sonucunda ;
Terakkiperver Cumhuriyeti Partisi bazı rejim muhaliflerinin etrafında toplaması ile beraber dini duyguların propaganda olarak kullanıldığı Şeyh Sait İsyanı`nın patlak vermesi sonucunda kapatılmıştır .
Musul sorunu İngiltere lehine sonuçlanmıştır . Fark ettiyseniz Şeyh Sait İsyanı İngiltere tarafından Kurdistan vaatleriyle yapılmış bir isyandır . 1925 tarihli bu isyanının bu kadar çabuk ve bu kadar kuvvetli olmasının sebebi budur .
Türkiye Cumhuriyeti ve Atatürk`ün ilkelerine karşı yapılmış en ciddi isyandır . Fakat cevaplarını çok güzel almışlardır . Şu örnekle bitireyim ;
Kaynakça ; Geçmişten Günümüze Pkk ve Ayaklanmalar - Emin DEMİREL
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder